Obrona sycylijska – przewodnik po wariantach

Obrona sycylijska wśród znawców królewskiej gry uchodzi za otwarcie z wielkimi możliwościami dla osób grających czarnymi. Ta odpowiedź na otwarcie skupia się na kontroli centrum, a zwłaszcza ważnego pola, jakim jest d4. Wśród mistrzów i znawców przywiązuje się szczególną uwagę do budowy repertuaru debiutowego — i często odważną odpowiedzią na atak białych może być kontrowersyjna obrona sycylijska. Szachy wymagają repertuaru zarówno ruchów ofensywnych, jak i defensywnych, a także, co najważniejsze, zdolności do improwizacji.

Czym jest obrona sycylijska w szachach?

Obrona sycylijska to kontra do otwarcia pionem królewskim — czyli zagrania e4. Takie otwarcie jest uznawane za najbardziej popularne rozpoczęcie rozgrywki przez białe. Legendarny arcymistrz Bobby Fisher miał powiedzieć, że 1. e4 to już połowa mata… ale dobrą odpowiedzią na takie otwarcie jest właśnie obrona sycylijska. Warianty tej riposty mogą doprowadzić do bardzo ekscytującej rozgrywki.

Obrona sycylijska to najbardziej powszechna odpowiedź na e4. To ruch pionem na c5.

1. e4 c5

Tu właśnie rozpoczyna się obrona sycylijska. Szachy dysponują bogatą biblioteką dalszych ruchów i wariantów: dzięki niej możemy stwierdzić, że to jeden z najczęściej analizowanych wstępów do partii w historii tego sportu. Około 17% pojedynków arcymistrzów rozpoczyna się właśnie od tej obrony. Nawet jeśli nie odsłania wielu bierek do ataku, to obrona sycylijska nadaje już tempo grze — pozwala przeciwnikowi na wejście do centrum… ale pod kontrolą czarnych.

Obrona sycylijska krok po kroku

Po obronie sycylijskiej następuje otwarcie:

1. e4 c5
2. Sf3…

I co teraz?! Czarne mają szansę przejąć kontrolę nad centrum i już jej nie oddadzą. Bardzo powszechną odpowiedzią jest wtedy d6, blokujące skoczka i w dalszej perspektywie otwierające drogę do ataku na prawą część szachownicy. Możemy też zabezpieczyć nasze centrum własnym skoczkiem – Sf6 albo własnym pionem królewskim e6.

Bardzo często rozwiązaniem białych jest więc 3. d4. To tak zwane otwarcie sycylijskie, pozwalające na zajęcie środka planszy — kosztem, oczywiście, odsłonięcia króla i hetmana. W dalszej perspektywie czarne mogą jednak wymienić swojego pionka gońca za pionka królewskiego, co stwarza o wiele więcej możliwości.

Obrona sycylijska — warianty

Te przykłady to tylko wierzchołek góry lodowej złożonego zagrania, jakim jest obrona sycylijska — wariant Najdorfa może być dobrym przykładem. Ten manewr (nazwany od Mieczysława czy Mojsze a później Miguela Najdorfa, argentyńskiego arcymistrza urodzonego w Polsce) stał się bardzo popularnym otwarciem dla czarnych.

1. e4 c5
2. Sf3 d6
3. d4 c:d4

Wystawiamy naturalnie zatem czarnego piona pod bicie… i oczywiście:

4. S:d4 Sf6

Białe przeważnie odpowiadają:

5. Sc3 a6

Ponieważ czarne muszą kontrolować tutaj hetmańskiego skoczka. To jednak dość ryzykowne, bo oddajemy tu pola białym, którzy bardzo często odpowiadają Ge3 albo i bardziej frontalnie Gg5. To tak zwany angielski atak. Silna ofensywa białych może doprowadzić do mata w dwudziestu ruchach — dlatego obrona sycylijska w szachach musi pozwolić czarnym wytrzymać to natarcie.

Trochę bardziej defensywną opcją jest wariant Scheveningen, czyli e5 zamiast a6: nie tylko od razu chroni króla, ale otwiera nam gońca, którego skoczkom trudno jest skontrować.

Obrona sycylijska — wariant smoczy

Oczywiście, wariant Najdorfa nie jest jedynym scenariuszem obrony sycylijskiej. Krok po kroku, czarne mogą zacząć od fianchetto — to znaczy ruchu, który pozwoli gońcowi zająć miejsce zwolnione przez piona skoczka (Gb2 lub Gg2 dla białych). To uwalnia nam jednocześnie gońca i skoczka… Wprawdzie tracimy przez to tempo, ale to ruch defensywny, dający równocześnie całkiem sporo miejsca gońcowi.

1. e4 c5
2. Sf3 d6
3. d4 c:d4
4. S:d4, Sf6
5. Sc3

I tu tracimy ruch pionem na nasze fianchetto, czyli g6 (wysuwamy piona). Białe często odpowiadają jugosłowiańskim atakiem:

5. Sc3 g6

6. Ge3 

I naturalnie goniec na g7 Gg7. Podobno nazwa bierze się stąd, że linia czarnych pionów wygląda jak gwiazdozbiór Smoka… choć „obrona sycylijska — wariant smoczy” może też oznaczać, że nasz goniec w połączeniu ze skoczkiem niczym smok zagraża teraz połowie szachownicy, choć to dopiero wczesny ruch.

Dlatego właśnie otwarcie e4 jest uważane za bardzo dynamiczne, a obrona sycylijska prowadzi do bardzo dramatycznych sytuacji na szachownicy!