Gambit to inaczej ryzykowne otwarcie, rozpoczęcie nowej partii szachów, w której gracz poświęca bierkę w zamian za uzyskanie pewnej korzyści. Gambit królowej to nie tylko znakomity serial na Netfliksie, to także potoczna nazwa gambitu hetmańskiego. Jak sama nazwa wskazuje, tu otwieramy partię pionkiem hetmana. Wystawiamy tego piona pod bicie: tak, aby skoczek, goniec i hetman mieli łatwiejszy dostęp do centrum szachownicy.

Gambit królowej w szachach – i nie tylko

Gambit to poświęcenie bierki – zazwyczaj piona, ale czasem nawet skoczka lub gońca – tak, by w dalszej perspektywie osłabić pozycję przeciwnika. Przeciwnik traci czas (jeden ruch lub dwa) na zbicie bierki lub ucieczkę, można też za pomocą piona odciągnąć bijącą bierkę od aktywnej pozycji, albo też osłabić obronę przeciwnika. Mówimy też potocznie, że jakiś manewr jest np. „ryzykownym gambitem”, czyli decyzją poświęcenia czegoś dla większej korzyści. Gambit królowej w szachach zakłada otwarcie pionem królowej i oddanie pionka z pola d2 – piona hetmańskiego gońca. 

Jednak szachowy gambit królowej to nie tylko zagranie, ale świetny serial. Pod wpływem serialu „Gambit królowej” szachy stają się coraz bardziej popularne – i sporo osób decyduje się na zakup własnej szachownicy i naukę gry. To świetnie! Tłumacze serialu stanęli jednak przed trudnym wyzwaniem. Beth Harmon, fikcyjna bohaterka, jest tytułową „królową”; w polskim sporcie szachowym jednak tę bierkę nazywa się hetmanem. Po części z szacunku dla setek lat tradycji, a po części właśnie dlatego, by móc odróżnić pionka czy gońca królewskiego od… właśnie nie królowej a hetmańskiego.

Oczywiście, często nazywamy hetmana „królową” w języku potocznym i dlatego zachowano tę nazwę. Jednak, jeśli ktoś chciałby wiedzieć, co to jest gambit królowej w szachach, powinien raczej poczytać na temat gambitu hetmańskiego.

Gambit królowej — zagranie dla początkujących i dla mistrzów

Co zatem jest takiego wyjątkowego, jeśli chodzi o gambit królowej w szachach? Ruch ten-a właściwie seria ruchów — zapewnia mocne otwarcie szachownicy dla białych. Wygląda to tak:

1. d4 d5
2. c4

Pionek z pola d2 (przed hetmanem czy królową) zostaje przesunięty na pole d4, na co przeciwnik odpowiada blokowaniem ruchu białego piona swoim pionem hetmańskim. Białe wykorzystują wtedy piona hetmańskiego gońca na pole c4 – jeśli nie zostanie zbity, będzie mógł zaatakować czarnego pionka.

Czarny może przyjąć gambit hetmański, zbijając piona:

3. d4 d5
4. c4 d:c4

To ważna lekcja dla początkujących — nie należy desperacko trzymać się pionka i wiedzieć, w jaki sposób otworzyć sobie centrum szachownicy do manewrowania. Białe osłabiają centrum czarnych i zmuszają je tym samym do obrony pionka. Dobrze rozegrany gambit królowej w szachach może doprowadzić nawet do utraty wieży!

Czarne mogą jednak odrzucić gambit hetmański — ryzykują wtedy stratę własnego pionka d5, ale zyskują możliwość stabilnej gry w centrum szachownicy. Bardzo popularna jest obrona słowiańska: zamiast d:c4 czarne zagrywają d6. Wtedy pion, który może zbić c:d5, sam wystawia się na bicie. Dalsze manewry zależą już od potrzeby — zarówno czarne, jak i białe mają teraz wolną drogę dla hetmańskiego gońca i mogą zaskoczyć przeciwnika na drugiej połowie szachownicy.

Inna możliwość odpowiedzi na gambit królowej to jego nieprzyjęcie i ruch królewskim pionem:

5. d4 d5
6. c4 e6

Teraz czarne odrzuciły ofiarę pionka i grożą białemu pionowi gońca. Co więcej, w dalszej perspektywie pozwala on czarnym na roszadę. Z drugiej strony blokuje on jasnego (hetmańskiego) gońca czarnych — gambit królowej jest zatem całkiem użytecznym otwarciem.

Podsumowanie

Powyżej przedstawiliśmy tylko kilka przykładów, jak wykorzystać gambit królowej w szachach. Ruch otwierający partię może zdecydować o przebiegu całej rozgrywki, nic więc dziwnego, że wielu badaczy tego sportu poświęca szczególną uwagę otwarciom, gambitom i obronom.

Gambit królowej należy do bardzo popularnych rozwiązań — nowicjusze często go wybierają, ponieważ wydaje się on bardzo intuicyjny. Z kolei zawodowcy i doświadczeni gracze kierują się zarówno własnym doświadczeniem, jak i bogatą literaturą dotyczącą tego posunięcia. Istnieje wiele możliwych odpowiedzi na ten manewr i równie wiele kontr białych — a wszystko to na podstawie dwóch ruchów.